“Het idee een VR-bril gericht in te zetten in het (voortgezet) speciaal onderwijs, is bedacht samen met een school voor zeer moeilijk lerende kinderen”, vertelt Martin de Goffau, directeur van Qfeedback. “Deze school heeft een toepassing in een VR-bril ontwikkeld voor zelfstandig reizen in het openbaar vervoer. Ze hebben daar gunstige ervaringen mee. Zo kwamen wij op het idee deze toepassing gebruiken voor het onderzoek naar sociale veiligheid.”
Vragenlijst sociale veiligheid voor (v)so
Qfeedback biedt al langer QSchool (v)so+ aan, een voor het (v)so geschikt gemaakt instrument om de sociale veiligheid op scholen te meten. Leerlingen vullen een – gestandaardiseerde – digitale vragenlijst in over hun ervaringen met bijvoorbeeld pesten of uitsluiting, waardoor scholen een beeld hebben van de sociale veiligheid in en rond hun gebouwen en eventueel actie kunnen ondernemen. “Scholen zijn wettelijk verplicht om jaarlijks de sociale veiligheid te meten”, zegt De Goffau. “Dat geldt ook voor het speciaal onderwijs. Voor de zeer moeilijk lerende kinderen hebben we de vragen explicieter gemaakt, eenduidiger. Daardoor begrijpen moeilijk lerende kinderen de vragen beter.” Deze vragen zijn gebruikt in de software van de VR-bril.
Op een stoel in een klaslokaal
Leerlingen die de bril opzetten en het programma starten, zien een klaslokaal. “Je kunt om je heen kijken. Dan zie je een deur, ramen, een klok, tafeltjes en stoeltjes. Het is een herkenbare omgeving. Je ziet meteen dat je in een klaslokaal bent en het is alsof je zelf op zo’n stoeltje zit. Voor je hangt een digitaal schoolbord, zoals dat ook door docenten wordt gebruikt. Op dat scherm staat een welkomsttekst.” Vervolgens verschijnen er vragen die ook door een stem worden voorgelezen. Met een soort joystick die communiceert met de bril, kunnen de leerlingen het antwoord aanklikken dat ze willen geven. “Als ze een vraag niet begrijpen, kunnen ze die overslaan. Ze kunnen ook terug gaan naar een vorige vraag, als ze bij nader inzien liever een ander antwoord geven.”
Concentratie verbetert
De school die de VR-bril voor het reizen in het OV toepast, heeft ook de software voor deze toepassing ontwikkeld. “Zij hebben bijvoorbeeld het klaslokaal ontworpen”, zegt De Goffau. “Dat is een vriendelijker aanblik dan als je alleen maar een scherm ziet met letters.” Het grote voordeel van de aanpak is dat kinderen zich met de VR-bril goed kunnen afsluiten en zich zo beter kunnen concentreren op de vragen. Ook de kwaliteit van de antwoorden verbetert met deze methode, denkt De Goffau. “Wat je wel ziet bij afname van testen op de traditionele manier, is dat de leraar de leerling gaat helpen als deze een vraag niet begrijpt. Dan is er altijd een risico dat deze hulp invloed heeft op het antwoord. Bij de VR-bril slaan ze zo’n vraag dan over.” Een ander voordeel is dat de vragenlijst niet klassikaal hoeft te worden afgenomen. “Je kunt het een enkele leerling laten doen, of een klein groepje, zoals het uitkomt. Het is een flexibel instrument.” Het invullen van de gehele vragenlijst kost ongeveer tien minuten.
Doelgroep
De vragen zijn in onderwerp en woordkeus toegesneden op de leeftijdsgroep. In het (v)so gaat het om kinderen van 6 tot 17 jaar. “Maar we kunnen doelgroep vergroten”, zegt De Goffau. “Het denken stopt niet bij de ontwikkeling van software voor (v)so-leerlingen. Met name in het reguliere basisonderwijs, het Praktijkonderwijs en de brugklas van het vmbo is deze vorm van vragen stellen waarschijnlijk zeer effectief.”
Gadget
Dit voorjaar wordt de VR-bril getest op scholen die aangeven belangstelling te hebben voor het instrument. “Uit marktonderzoek blijk dat er interesse is op (v)so-scholen”, zegt De Goffau. “We gaan nu uitproberen of alles werkt, of het inderdaad aanslaat bij de doelgroep, en hoe je de logistiek het beste kunt regelen.” De Goffau denkt aan een systeem waarbij scholen voor een of twee weken een kist met een aantal brillen lenen of huren. “Op die manier kunnen wij zorgen dat de software up to date blijft. De eerste ervaringen zijn positief. “Wat we hebben geleerd, is dat het gunstig is als de leraar vooraf uitlegt hoe het werkt, en de vragen laat zien op het scherm in de klas. Dan weten de leerlingen beter wat ze te wachten staat en kunnen ze meteen met de VR-bril uit de voeten. Verder hebben we gezien dat leerlingen zeer enthousiast zijn over de VR-bril. Het is gewoon een heel leuke en aantrekkelijke gadget.”
Demoversie
Tijdens het jaarlijkse AVS-congres op 15 maart aanstaande is er een demoversie van de toepassing van de VR-bril binnen QSchool (v)so+ te zien bij de stand van B&T (stand 17).
Tekst: Susan de Boer